Bệnh tim ảnh hưởng đến mắt như thế nào

Tim là một phần vô cùng thiết yếu trong hệ thống tim mạch: bao gồm các động mạch, tĩnh mạch và các mạch máu nhỏ cung cấp máu, oxy và dinh dưỡng cho cơ thể. Bệnh tim sẽ bao gồm các tình trạng làm tổn thương mạch máu, như huyết áp cao, cholesterol cao và tiểu đường, ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, bao gồm cả mắt.

Thận, gan và các cơ quan thiết yếu khác để duy trì sức khỏe tốt cũng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nguy cơ như tiểu đường, huyết áp cao và cholesterol cao. Vì vậy, tổn thương trong hệ tim mạch có thể dẫn đến một chuỗi các vấn đề sức khỏe từ bệnh tim đến bệnh về mắt.

Một tham khảo hữu ích để hiểu bệnh tim ảnh hưởng đến sức khỏe mắt là hiểu cách mà một số yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ làm hỏng mạch máu — dẫn đến bệnh võng mạc tiểu đường, thoái hóa điểm vàng do lão hóa (AMD) và bệnh tăng nhãn áp.

Các yếu tố gây nguy cơ mắc các bệnh tim và bệnh về mắt

Tiểu đường

Tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim cũng như bệnh về mắt. Theo CDC, “Tiểu đường và bệnh tim thường đi đôi với nhau.” Tiểu đường cũng là nguyên nhân số 1 gây mù ở người trưởng thành từ 20 đến 74 tuổi.

Tiểu đường làm hỏng các mạch máu cung cấp dinh dưỡng, oxy và cũng làm tổn thương các dây thần kinh điều khiển tim.

Tổn thương hệ tim mạch do tiểu đường có thể góp phần phát triển của bệnh về mắt. Lượng đường trong máu cao do tiểu đường khiến các mạch máu ở mắt trở nên sưng và rỉ, dẫn đến nguy cơ tăng bệnh võng mạc tiểu đường.

Ở giai đoạn đầu người bệnh thường không có triệu chứng nào (đó là lý do tại sao việc kiểm tra mắt toàn diện hàng năm là rất quan trọng). Trong khi bệnh, thị lực thay đổi bất thường và mờ, các hiện tượng như “ruồi bay” và đau mắt có thể xảy ra sau đó. Bệnh võng mạc tiểu đường có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.

Huyết áp cao

Huyết áp cao làm hỏng lớp lót bên trong của các động mạch. Những động mạch bị tổn thương này trở nên rò rỉ và bắt đầu mất tính đàn hồi khi chúng tích tụ chất béo từ chế độ ăn uống lưu thông trong máu. Kết quả là, lưu lượng máu bị giới hạn và trở nên thay đổi bất thường, dẫn đến nguy cơ tăng cao về bệnh mắt và bệnh tim.

Những động mạch yếu này cũng có thể bắt đầu phình ra ở một số khu vực được gọi là phình mạch não. Nếu phình mạch vỡ, nó có thể gây chảy máu đe dọa tính mạng ở tim hoặc chảy máu đe dọa thị lực ở mắt.

Huyết áp cao cũng đặt áp lực lên các cơ quan trong cơ thể nhận được lưu lượng máu ở áp lực cao. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến tổn thương trực tiếp cho thận và các cơ quan khác.

Cholesterol cao

Cholesterol mật độ thấp có xu hướng tích tụ trong thành động mạch. Khi tuổi tác tăng lên, bên trong các động mạch trở nên hẹp bởi các “mảng” cholesterol. Điều này được gọi là xơ vữa động mạch và dẫn đến tổn thương cho tim và mắt.

Ở mắt, cholesterol có thể gây tắc nghẽn các mạch máu cung cấp dinh dưỡng cho võng mạc. Sự tắc nghẽn này, thường được gọi là tắc mạch, khiến các tế bào thiếu oxy và glucose, dẫn đến tổn thương cho võng mạc.

Hút thuốc

Hút thuốc lá gây ra gần 1/5 ca tử vong ở Hoa Kỳ dù đây nguyên nhân có thể phòng ngừa. Hút thuốc làm tổn thương mọi cơ quan trong cơ thể. Nó làm suy yếu cấu trúc của các mạch máu và, khi kết hợp với các yếu tố nguy cơ khác, làm tăng nguy cơ bệnh tim cũng như các bệnh về mắt.

Hút thuốc làm tăng nguy cơ phát triển bệnh đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng AMD, bệnh võng mạc tiểu đường, viêm màng bồ đào, tổn thương dây thần kinh thị giác, bệnh Graves (bướu giáp lan tỏa nhiễm độc) và khô mắt.

Béo phì

Béo phì liên quan đến một số yếu tố và nguy cơ dẫn đến bệnh tim và bệnh về mắt:

• Tăng nguy cơ tiểu đường: Béo phì làm tăng nguy cơ tiểu đường. Tiểu đường và bệnh tim gắn bó chặt chẽ với nhau. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) gần 3/4 những người có tiểu đường và trên 65 tuổi cũng mắc bệnh tim.
• Cao huyết áp: Những người béo phì có nhu cầu cao hơn về oxy và dinh dưỡng, nên cần cung cấp bằng tăng lượng máu lên. Điều này dẫn đến huyết áp cao hơn để lưu thông lượng máu tăng lên.
• Thay đổi mức cholesterol: Béo phì làm thay đổi mức cholesterol trong cơ thể — giảm mức cholesterol tốt (có tỷ trọng cao) và tăng mức cholesterol xấu (có tỷ trọng thấp).

Cholesterol cao, huyết áp cao và tiểu đường tăng cao là những lý do quan trọng mà béo phì trở thành yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh cho cả tim và mắt. Do đó, nguy cơ bệnh võng mạc tiểu đường, bệnh tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể liên quan đến tuổi và bệnh lý thoái hóa điểm vàng tuổi cao hơn ở những người béo phì.

Tuổi tác cao

Khi tuổi tác tăng lên, các động mạch trở nên cứng hơn. Điều này được gọi là xơ cứng động mạch. Theo thời gian, các mảng cholesterol cũng tích tụ trong thành làm hẹp thêm các động mạch. Do hai quá trình này dẫn đến nguy cơ huyết áp cao tăng lên theo tuổi.

Sau tuổi 65, nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, bệnh tim và suy tim tăng lên. Họ cũng có nguy cơ cao hơn mắc các bệnh đục thủy tinh thể, bệnh tăng nhãn áp, thoái hóa điểm vàng AMD, bệnh võng mạc tiểu đường và bong võng mạc.

Các tình trạng mắt có thể xảy ra khi mắc bệnh tim

Mù tạm thời

Mù tạm thời (Amaurosis fugax) là tình trạng mất thị lực hoàn toàn tạm thời hoặc một phần ở một hoặc cả hai mắt, có thể kéo dài từ vài giây đến 30 phút hoặc thậm chí lâu hơn. Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra mất thị lực tạm thời, bao gồm huyết áp thấp, chứng đau nửa đầu, chèn ép hoặc viêm dây thần kinh thị giác và các nguyên nhân khác.

Trong số những nguyên nhân đáng lo ngại nhất là sự tắc nghẽn động mạch cảnh trong hoặc động mạch đốt sống, có thể dẫn đến đột quỵ. Những người có nguy cơ cao bị đột quỵ thường trên 50 tuổi, có huyết áp cao, cholesterol cao hoặc là người hút thuốc. Người mắc phải tình trạng mất thị lực tạm thời nên tìm đến các cơ sở y tế.

Đột quỵ thùy chẩm

Thùy chẩm ở phần sau của não xử lý thị giác. Đột quỵ ở vùng này của não ít phổ biến hơn so với các khu vực khác. Khi xảy ra, triệu chứng mất thị lực và thay đổi thị lực có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí. Các nguy cơ của đột quỵ bao gồm bệnh tim, huyết áp cao, cholesterol cao, hút thuốc và tiểu đường.

Tắc động mạch võng mạc

Xơ vữa động mạch (sự tích tụ cholesterol trong lòng động mạch) có thể làm hẹp các động mạch và giảm lưu lượng máu. Ở mắt, một cục máu đông hoặc một mảnh của mảng bám chứa cholesterol có thể bị vỡ ra, dẫn đến tắc động mạch.

Điều này cũng được gọi là “đột quỵ mắt” và có thể dẫn đến mất thị lực đột ngột, không đau và khó nhìn. Tùy từng loại và mức độ mất thị lực sẽ phụ thuộc vào vị trí của sự tắc nghẽn và liệu đó có phải là tắc động mạch võng mạc trung tâm hay nhánh.

Nguyên nhân phổ biến nhất của tắc động mạch võng mạc trung tâm là do thuyên tắc (máu đông). Đây là sự tắc nghẽn của một động mạch. Các loại tắc nghẽn phổ biến nhất là do cholesterol và canxi (từ động mạch cảnh cung cấp máu từ tim đến não) và cục máu đông từ các van tim.

Tắc tĩnh mạch võng mạc

Huyết áp cao có thể gây ra tắc tĩnh mạch võng mạc trung tâm hoặc nhánh. Đây cũng là một loại đột quỵ mắt. Chúng xảy ra do cục máu đông, mạch máu hẹp hoặc động mạch cứng làm chèn ép các tĩnh mạch tại các điểm giao nhau. Mất thị lực đột ngột hoặc dần dần và thị lực mờ ở một phần hoặc toàn bộ một mắt có thể xảy ra.

Các bác sĩ tại Trung tâm Mắt Kellogg thuộc Đại học Michigan ở Ann Arbor báo cáo rằng những người cũng gặp phải các biến chứng khác do huyết áp cao có nguy cơ tắc tĩnh mạch cao gấp gần 3 lần.

Ngoài ra, nghiên cứu nổi bật Beaver Dam Eye Study đã chứng minh rằng nếu huyết áp tăng giữa lần đầu tiên kiểm tra và lần kế tiếp sau 5 năm, nguy cơ tiến triển của bệnh thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (AMD) sẽ tăng lên sau 10 năm.

Bệnh thần kinh thị giác

Huyết áp cao có thể dẫn đến bệnh thần kinh thị giác, hay tổn thương dây thần kinh thị giác. Nếu lưu lượng máu đến dây thần kinh thị giác (mang tín hiệu từ võng mạc đến não) bị chặn, tổn thương sợi thần kinh có thể dẫn đến mất thị lực.

Bệnh võng mạc tăng huyết áp

Huyết áp cao có thể làm hỏng các mạch máu, dẫn đến xơ cứng động mạch. Trong võng mạc, nó có thể dẫn đến bệnh võng mạc và gây ra:

• Chảy máu trong mắt
• Mắt mờ
• Mất thị lực

Nếu có mắc bệnh tiểu đường, nguy cơ bệnh võng mạc tăng huyết áp còn cao hơn.

Bệnh võng mạc trung tâm thanh dịch

Huyết áp cao có thể làm hỏng các mạch máu của mắt, khiến các mạch máu này trở nên rò rỉ. Sự rò rỉ này có thể dẫn đến sự tích tụ dịch dưới võng mạc. Tình trạng này được gọi là võng mạc tăng huyết áp (còn gọi là bệnh võng mạc trung tâm thanh dịch) và có thể gây ra:

• Tầm nhìn bị méo
• Sẹo võng mạc

Bệnh võng mạc tiểu đường

Tiểu đường loại 2 có liên quan chặt chẽ đến bệnh tim. Bệnh võng mạc tiểu đường ảnh hưởng đến các mạch máu trong võng mạc. Lưu lượng máu bị hạn chế, chảy máu trong mắt và sự phát triển của các mạch máu rò rỉ có thể dẫn đến tổn thương cho võng mạc.

Phù hoàng điểm do tiểu đường (DME)

Bệnh võng mạc tiểu đường có thể dẫn đến phù hoàng điểm(DME). Khoảng 1 trong 15 người mắc tiểu đường phát triển tình trạng này. Nó xảy ra do các mạch máu rò rỉ dịch vào thoái hóa điểm vàng (phần của võng mạc mang lại thị lực rõ nét nhất) và dẫn đến thị lực mờ.

Tăng nhãn áp do tân mạch (neovascular)

Bệnh võng mạc tiểu đường cũng có thể gây ra sự phát triển của các mạch máu vào khu vực thoát dịch ra ngoài khỏi mắt. Những mạch máu bất thường này chặn sự thoát dịch và có thể dẫn đến tăng nhãn áp thứ phát.

Cườm nước

Một nghiên cứu được công bố trong tạp chí Ophthalmology năm 2021 cho thấy bệnh tim là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với bệnh cườm nước. Nghiên cứu này đã phân tích hơn 2.500 mắt và tìm thấy mối liên hệ giữa huyết áp cao và áp lực nội nhãn cao.

Thoái hóa điểm vàng liên ở tuổi già (AMD)

Mối liên hệ giữa thoái hóa điểm vàng (AMD) và bệnh tim đã được ghi nhận rộng rãi vì chúng chia sẻ các nguyên nhân cơ bản. Theo các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Mắt Quốc gia Singapore, nếu xơ vữa động mạch được phát hiện trong các mạch máu của tim, khả năng một người bị thoái hóa điểm vàng AMD (và bệnh võng mạc tiểu đường) sẽ cao hơn.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Southern California ở Los Angeles đã đề xuất rằng xơ vữa động mạch có thể dẫn đến sự tích tụ cholesterol trực tiếp trong võng mạc, khiến bệnh nhân dễ mắc AMD hơn.

Một nghiên cứu được công bố năm 2021 bởi Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ cho thấy AMD có liên quan đến nguy cơ cao hơn về suy tim. Các bác sĩ tại Mt. Sinai tiếp tục điều tra mối liên hệ giữa AMD và bệnh tim mạch.

Đục thủy tinh thể

Có bằng chứng cho thấy ngày càng tăng về mối liên hệ giữa đục thủy tinh thể và bệnh tim.

Các nhà nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng các bệnh liên quan đến mạch máu ở những người đã từng phẫu thuật đục thủy tinh thể nguy cơ tử vong cao hơn so với những người không có tiền sử phẫu thuật đục thủy tinh thể.

Ban vàng mi mắt (Xanthelasma)

Ban vàng mi mắt (Xanthelasma )là các u vàng nhô lên quanh mắt và gần mũi. Chúng là kết quả của cholesterol tích tụ dưới da. Mặc dù chúng không ảnh hưởng đến thị lực, nhưng gần một nửa số người có xanthelasma có cholesterol cao. Xanthelasma đôi khi có thể chỉ ra bệnh tim.

Đục rìa giác mạc (Arcus Senilis)

Các chất béo và cholesterol có thể tạo thành một vòng màu xám nhạt hoặc xanh quanh rìa của giác mạc, hay arcus senilis, khi mọi người già đi. Tình trạng này phổ biến và không cần quá lo lắng ở độ tuổi trung niên hoặc lớn tuổi. Tuy nhiên, nếu nó xuất hiện trong thời thơ ấu hoặc đầu tuổi trưởng thành, có thể chỉ ra cholesterol cao hoặc các vấn đề sức khỏe khác.

Các phương pháp điều trị bệnh tim cải thiện sức khỏe mắt

Các loại thuốc điều trị huyết áp cao, cholesterol cao và bệnh tim hiện đang được kiểm nghiệm để điều trị các bệnh về mắt liên quan đến bệnh tim.

Kiểm soát huyết áp có lợi cho việc giảm nguy cơ bệnh mắt. Thực tế, Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ đã bao gồm trong tuyên bố vị trí hiện tại của họ rằng: “Giảm huyết áp đã được chứng minh là làm giảm sự tiến triển của bệnh võng mạc ở những người mắc tiểu đường loại 2.”

Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy, đối với mỗi 20 điểm tăng cholesterol toàn phần, nguy cơ bệnh tăng nhãn áp tăng 7%. Nghiên cứu này cũng báo cáo rằng việc sử dụng statin, một loại thuốc phổ biến được sử dụng để giảm cholesterol cao, làm giảm nguy cơ bệnh tăng nhãn áp góc mở. Những phát hiện này gợi ý rằng kiểm soát mức cholesterol giảm nguy cơ bệnh tăng nhãn áp.

Thay đổi lối sống để cải thiện sức khỏe mắt và tim

Những thay đổi lối sống đơn giản nhưng hiệu quả có thể giảm nguy cơ bệnh mắt và bệnh tim:

• Không hút thuốc — nếu bạn hiện đang hút thuốc, hãy lập kế hoạch để ngừng lại.
• Tập thể dục — từ 30 đến 60 phút mỗi ngày, tổng cộng ít nhất 150 phút /tuần.
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, bổ dưỡng — nhiều rau và trái cây và ít chất béo.
• Giám sát cân nặng — béo phì sẽ làm tăng nguy cơ bệnh mắt và bệnh tim.
• Duy trì thói quen ngủ tốt — hầu hết người lớn nên ngủ ít nhất 7 tiếng mỗi đêm.
• Giảm mức độ căng thẳng — căng thẳng có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe bổ sung và thói quen đối phó không lành mạnh.
• Khám sức khỏe định kì — để nhanh chóng phát hiện các yếu tố nguy cơ gây bệnh tim và bệnh mắt, bao gồm huyết áp cao, cholesterol cao và tiểu đường.

Có một mối liên hệ rõ ràng giữa sức khỏe của mắt và sức khỏe của tim. Các cuộc kiểm tra mắt toàn diện hàng năm giúp đảm bảo rằng không chỉ mắt của bạn mà cả tim của bạn cũng khỏe mạnh.