Một trong những khoảnh khắc đẹp nhất trong cuộc đời là lần đầu tiên con được sinh ra và mở mắt và nhìn ba mẹ.

Tuy nhiên, đừng lo lắng nếu trẻ chưa mở mắt ngay lập tức. Hệ thống thị giác trẻ sơ sinh cần thời gian để phát triển.

Trong tuần đầu tiên, thị giác trẻ sơ sinh sẽ không thấy nhiều chi tiết. Cái nhìn đầu tiên về thế giới của trẻ là mờ nhạt và chỉ có các sắc thái của màu xám.

Mất vài tháng để thị lực của trẻ phát triển hoàn toàn sau khi sinh. Ba mẹ biết được các cột mốc phát triển thị giác của trẻ sơ sinh sẽ đảm bảo rằng trẻ đang nhìn thấy bình thường và tận hưởng thế giới xung quanh một cách trọn vẹn.

Thị Giác Bắt Đầu Phát Triển Từ Khi Mang Thai

Thị giác trẻ bắt đầu phát triển trước khi sinh. Cách mẹ bầu chăm sóc cơ thể mình trong suốt thời kỳ mang thai rất quan trọng cho sự phát triển của cơ thể và trí não của trẻ, bao gồm cả mắt và các trung tâm thị giác trong não.

Chắc chắn tuân theo những hướng dẫn mà bác sĩ đưa ra về dinh dưỡng hợp lý, bao gồm cả các loại vitamin bổ sung, và lượng nghỉ ngơi cần thiết trong suốt thời gian mang thai.

Tránh hút thuốc lá và uống rượu hoặc thuốc kháng sinh trong thời kỳ mang thai, vì những độc tố có trong các chất kích thích có thể gây ra nhiều vấn đề cho trẻ, bao gồm cả các vấn đề về thị giác nghiêm trọng.

Hút thuốc lá đặc biệt nguy hiểm trong thời kỳ mang thai, vì khói thuốc lá chứa khoảng 3.000 hóa chất khác nhau có thể gây hại cho con người — bao gồm cả carbon monoxide, một loại độc tố gây hại cho thai nhi.

Ngay cả việc sử dụng các loại thuốc thông thường như thuốc hạ sốt cũng có thể nguy hiểm cho trẻ sơ sinh khi mẹ bầu đang mang thai, làm tăng nguy cơ trẻ nhẹ cân và gặp vấn đề trong quá trình sinh. Trẻ nhẹ cân có nguy cơ gặp về các vấn đề thị giác cao hơn trẻ có cân nặng bình thường.

Luôn trao đổi với bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào trong thời kỳ mang thai, bao gồm cả thuốc không cần kê cần đơn và thực phẩm chức năng.

Thị Giác Trẻ Phát Triển Khi Sinh

Ngay sau khi sinh, bác sĩ sẽ kiểm tra nhanh mắt của trẻ để kịp phát hiện các dấu hiệu của đục thủy tinh thể bẩm sinh hoặc các vấn đề mắt nghiêm trọng khác.

Mặc dù những vấn đề về mắt như vậy hiếm gặp, nhưng nếu được phát hiện và điều trị sớm sẽ giảm được tối thiểu tác động lên sự phát triển thị giác của trẻ.

Khi vừa chào đời, trẻ chỉ nhìn thấy màu đen và trắng cùng các sắc thái của màu xám. Vì các tế bào thần kinh trong võng mạc và não điều khiển thị lực màu chưa phát triển hoàn toàn.

Quá trình thị lực của trẻ hoàn thiện

Hơn nữa, mắt của trẻ sơ sinh không có khả năng tập trung nhìn vào các vật ở gần (khả năng điều tiết). Đừng lo lắng nếu mắt của trẻ không có vẻ "tập trung" vào các vật thể. Khi trẻ lớn lên thị giác sẽ phát triển bình thường.

Mặc dù có những hạn chế về thị giác, các nghiên cứu cho thấy rằng trong vòng vài ngày sau khi sinh, trẻ sơ sinh thích nhìn vào hình ảnh khuôn mặt của mẹ hơn là khuôn mặt của người lạ.

Các nhà nghiên cứu tin rằng sở thích này phụ thuộc vào các kích thích lớn, tương phản cao, như đường rẻ ngôi tóc và khuôn mặt của mẹ. Ngược lại nếu những đường rẻ ngôi tóc bị che phủ bằng khăn hoặc mũ, sở thích nhìn vào khuôn mặt của mẹ sẽ biến mất.

Do đó, để khuyến khích sự tương tác thị giác với trẻ sơ sinh, mẹ có thể giữ kiểu tóc và hạn chế thay đổi ngoại hình trong vài tuần đầu đời của trẻ.

Mắt Của Trẻ Trong Tháng Đầu

Mắt trẻ sơ sinh trong tháng đầu tiên không quá nhạy cảm với ánh sáng. Thực tế, lượng ánh sáng mà trẻ 1 tháng tuổi có thể nhận biết cao gấp 50 lần so với người lớn.

Ba mẹ có thể để một số đèn sáng trong phòng trẻ — điều này thường không ảnh hưởng đến giấc ngủ và có thể giúp ba mẹ không bị vấp vào đồ đạc khi ban đêm vào phòng để kiểm tra bé.

Trẻ sơ sinh bắt đầu phát triển khả năng nhìn thấy màu sắc rất nhanh. Một tuần sau khi sinh, chúng có thể thấy màu đỏ, cam, vàng và xanh lá cây. Ánh sáng xanh dương có bước sóng ngắn hơn, và số lượng tế bào cảm nhận màu sắc trong võng mạc của con người đối với ánh sáng xanh dương ít hơn nên sẽ mất một chút thời gian để trẻ có thể nhìn thấy màu xanh dương và tím.

Đừng quá lo lắng nếu đôi khi mắt của trẻ không có vẻ hoạt động đều nhau. Một mắt có thể thỉnh thoảng lệch vào trong hoặc ra ngoài khỏi vị trí đúng. Điều này là bình thường. Nhưng nếu ba mẹ thấy một sự lệch lạc lớn của mắt, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ mắt ngay lập tức.

Phát Triển Thị Giác Trẻ: Tháng thứ 2 và 3

Trong tháng thứ hai và thứ ba, thị giác của trẻ có nhiều tiến bộ đáng kể. Trong giai đoạn này thị giác của trẻ sơ sinh bắt đầu sắc nét, phát triển tốt hơn, và mắt của chúng cũng di chuyển linh hoạt hơn. Trẻ sẽ theo dõi các vật chuyển động ở giai đoạn này và bắt đầu với tay tới những thứ mà chúng nhìn thấy.

Ngoài ra, trẻ sơ sinh ở giai đoạn phát triển này đang học cách liêc mắt, đảo mắt để nhìn từ một vật thể này sang vật thể khác mà không cần phải di chuyển đầu. Mắt của chúng cũng trở nên nhạy cảm hơn với ánh sáng khi 3 tháng tuổi. Vì vậy, ba mẹ có thể giảm ánh sáng một chút khi bé giấc ngủ.

Mẹo: Để giúp kích thích phát triển thị giác trẻ 2-3 tháng tuổi:

• Thêm các vật mới vào phòng của trẻ hoặc thường xuyên thay đổi vị trí cũi của chúng để trẻ thấy những điều mới.
• Giữ một đèn ngủ sáng để cung cấp sự kích thích thị giác khi trẻ thức trong cũi.
• Khi ngủ trẻ sơ sinh nên được đặt nằm ngửa để giảm nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS), nhưng khi thức hãy đặt trẻ nằm sấp để có thể giám sát chúng. Tư thế này có thể cung cấp những trải nghiệm thị giác và vận động quan trọng.

Phát Triển Thị Giác Trẻ: Tháng 4 đến 6

Đến 6 tháng tuổi, trong các trung tâm thị giác của não bắt đầu phát triển nhiều hơn, trẻ sơ sinh nhìn thấy rõ ràng hơn và di chuyển mắt nhanh hơn cũng như chính xác hơn để theo dõi các vật chuyển động.

Độ sắc nét thị giác cải thiện từ khoảng 20/400 khi sinh lên khoảng 20/25 khi 6 tháng. Thị giác màu sắc cũng nên tương tự như của người lớn, cho phép trẻ sơ sinh nhìn thấy tất cả các màu sắc của cầu vồng.

Trẻ sơ sinh cũng có sự phối hợp tay-mắt tốt hơn ở độ tuổi 4 đến 6 tháng, trẻ nhanh chóng xác định và nhặt các vật thể, đưa chính xác một chai nước (hoặc nhiều thứ khác) vào miệng.

Sáu tháng cũng là một cột mốc quan trọng vì đây là lúc trẻ nên có lần khám mắt đầu tiên. Bác sĩ mắt thực hiện các bài kiểm tra không bằng lời để đánh giá độ sắc nét thị giác của trẻ nhằm phát hiện cận thị, viễn thị và loạn thị, và đánh giá khả năng phối hợp và căn chỉnh mắt của trẻ.

Để có được buổi khám mắt kỹ lưỡng nhất cho trẻ 6 tháng tuổi, hãy tìm bác sĩ mắt chuyên về thị giác trẻ em và phát triển thị giác.

Phát Triển Thị Giác Trẻ: Tháng 7 đến 12

Ở những tháng này trẻ đã di chuyển, bò và vượt qua các khoảng cách ở độ cao thấp. Trẻ trở nên giỏi hơn trong việc đánh giá khoảng cách chính xác hơn trong việc nắm bắt và ném các vật thể.

Khi trẻ bắt đầu bò, hãy chơi với trẻ trên sàn để giúp phát triển sự phối hợp tay-mắt và kỹ năng vận động.

Đây là một giai đoạn phát triển quan trọng cho trẻ. Ở giai đoạn này, trẻ sơ sinh đang phát triển ý thức tốt hơn về cơ thể của mình và học cách phối hợp thị giác với các chuyển động cơ thể.

Đây cũng là thời gian yêu cầu sự chú ý nhiều hơn từ phía ba mẹ để giữ cho trẻ an toàn. Những va chạm, bầm tím, chấn thương mắt và các chấn thương nghiêm trọng khác có thể xảy ra khi trẻ bắt đầu khám phá môi trường xung quanh.

Vấn Đề Căn Chỉnh Mắt

Hãy chú ý đến cách mắt của trẻ hoạt động cùng nhau như một đội. Mắt lác là thuật ngữ chỉ hai mắt không thẳng hàng với nhau khi nhìn vào một vật thể, và rất quan trọng để phát hiện và điều trị sớm để thị lực của cả hai mắt phát triển đúng cách.

Nếu không được điều trị, mắt lác có thể dẫn đến Nhược thị hay còn gọi là "mắt lười" là tình trạng giảm thị lực không thể cải thiện được bằng cách đeo kính hoặc dùng kính sát tròng và cũng không do bất kỳ bệnh nào về mắt gây ra. Nhược thị hầu như chỉ xảy ra ở một mắt nhưng đôi khi nó có thể làm giảm thị lực ở cả hai mắt.

Nếu ba mẹ cảm thấy một mắt của trẻ luôn trong trạng thái lệch hoặc không di chuyển đồng bộ với mắt còn lại, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ mắt càng sớm càng tốt.

Vấn Đề Thị Giác Ở Trẻ Sơ Sinh

Thời gian mang thai bình thường kéo dài khoảng 40 tuần (280 ngày). Theo Tổ chức Y tế Thế giới, trẻ sinh ra trước 37 tuần thai được coi là trẻ sơ sinh.

Trẻ sơ sinh có nguy cơ gặp phải các vấn đề về mắt cao hơn so với trẻ sinh đủ tháng, và nguy cơ này tăng lên khi trẻ sinh càng sớm.

Các vấn đề về thị giác liên quan đến sinh non bao gồm:

• Bệnh võng mạc do sinh non (ROP). Đây là sự thay thế bất thường của mô bình thường trong võng mạc bằng mô sợi và mạch máu. ROP có thể gây sẹo ở võng mạc, thị lực kém và bóc tách võng mạc. Trong những trường hợp nghiêm trọng, bệnh võng mạc do sinh non có thể gây mù lòa.

Nếu trẻ sinh non, hãy hỏi bác sĩ sản khoa để giới thiệu ba mẹ đến một bác sĩ nhãn khoa nhi để kiểm tra mắt cho trẻ và loại trừ ROP.

• Rung giật nhãn cầu. Đây là sự di chuyển không tự chủ, qua lại của cả hai mắt.

Trong hầu hết các trường hợp, rung giật nhãn cầu khiến mắt di chuyển chậm về một hướng và sau đó "nhảy" trở lại theo hướng ngược lại. Các chuyển động của mắt thường là theo chiều ngang, nhưng cũng có thể là chéo hoặc xoay.

Rung giật nhãn cầu có thể xuất hiện ngay khi sinh, hoặc có thể phát triển trong vài tuần đến vài tháng sau đó. Các yếu tố gây ra nguy cơ này bao gồm sự phát triển chưa hoàn thiện của dây thần kinh thị giác, bệnh bạch tạng và đục thủy tinh thể bẩm sinh. Chuyển động mắt càng lớn sẽ thường xác định mức độ ảnh hưởng đến thị lực và sự phát triển thị giác của trẻ.

Nếu trẻ có dấu hiệu rung giật nhãn cầu, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ mắt ngay lập tức.

Cuối cùng, hãy lưu ý rằng hút thuốc trong khi mang thai làm tăng nguy cơ sinh non một cách đáng kể.